เพทาย หรือชื่อในภาษาอังกฤษว่า ‘เซอร์คอน’ (Zircon) เป็นอัญมณีซึ่งเป็นที่รู้จักและได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายมาอย่างยาวนาน ชื่อของมันมีรากศัพท์มาจากภาษาเปอร์เซียว่า ‘Zargun’ แปลว่า สีทอง คนไทยในอดีตเข้าใจว่าเพทายคือพลอยที่มีสีแดงหม่น หากแต่ในความเป็นจริงแล้ว เพทายเป็นอัญมณีที่มีสีสันหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น แดง ส้ม เหลือง น้ำตาล ฟ้า หรือแม้กระทั่งใสไร้สี สำหรับแหล่งผลิตเพทายที่สำคัญ ได้แก่ ไทย กัมพูชา ศรีลังกา เมียนมาร์ โมแซมบิก และมาดากัสการ์ เป็นต้น

ปัจจุบันแม้ว่าเพทายสีฟ้า (Blue Zircon) จะได้รับความนิยมและพบเห็นได้มากในตลาด หากแต่เพทายไร้สี (Colourless Zircon) ก็ยังคงเป็นสีที่ได้รับความนิยมค่อนข้างสูง ด้วยมันมีความละม้ายคล้ายคลึงกับเพชรมาก จะต่างกันก็ตรงที่เพทายมีค่าความแข็งระดับ 7 ตามโมห์สสเกล จึงไม่น่าแปลกใจที่มันจะถูกเลือกนำมาใช้เป็นอัญมณีเลียนแบบเพชรอยู่บ่อยครั้ง อย่างไรก็ตาม ด้วยชื่อในภาษาอังกฤษของเพทาย (Zircon) ที่มีส่วนคล้ายกับชื่อของเพชรสังเคราะห์ (Cubic Zirconia) ส่งผลให้มีผู้คนอีกจำนวนไม่น้อยที่มีความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนเกี่ยวกับอัญมณีชนิดนี้

เพทายกับความเชื่อ

มนุษย์เรานั้นมีศรัทธาและความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับอัญมณีชนิดต่างๆ มาอย่างยาวนาน เพทายเองก็เช่นกัน ชาวยุโรปในยุคกลางนิยมนำเพทายมาทำเป็นเครื่องรางสำหรับพกติดตัวยามเดินทาง เพื่อช่วยคุ้มครองให้การเดินทางเป็นไปอย่างราบรื่น ปลอดภัย แคล้วคลาดจากอันตราย โรคภัยไข้เจ็บ ทั้งยังช่วยปกป้องจากวิญญาณชั่วร้าย โดยเชื่อกันว่าหากเพทายเปลี่ยนสี นั่นหมายถึงอันตรายที่กำลังจะมาเยือน ทั้งมีความเชื่อว่าเพทายเป็นอัญมณีที่ช่วยบำบัดบรรเทาอาการนอนไม่หลับได้เป็นอย่างดีอีกด้วย และด้วยชื่อของมันซึ่งมีรากศัพท์มาจากภาษาเปอร์เซียว่า “Zargun” แปลว่า สีทอง ดังที่กล่าวไปแล้วในตอนต้น ทำให้เกิดความเชื่อว่าเพทายโดยเฉพาะสีเหลืองจะช่วยนำพาโชคลาภและความมั่งคั่งเพิ่มพูนมาสู่ผู้เป็นเจ้าของ

นอกจากนี้ เพทายยังเป็นอัญมณีที่ช่วยเสริมส่งและให้โชคในเรื่องของความรัก มันจึงเป็นอัญมณีที่คู่แต่งงานนิยมมอบให้กันเป็นของขวัญวันครบรอบแต่งงาน โดยเพทายสีฟ้าสำหรับโอกาสวันครบรอบแต่งงานปีที่ 4 และเพทายสีเหลืองสำหรับโอกาสวันครบรอบแต่งงานปีที่ 11 เป็นต้น